I. Phân tích xét nghiệm thận

1. Creatinine (Cre)

• Là chỉ số quan trọng phản ánh chức năng lọc của thận.

• Tăng → Thận lọc giảm, có thể suy thận cấp hoặc mạn.

• Giảm → Ít ý nghĩa, thường do giảm khối cơ.

2. Độ lọc cầu thận ước tính (eGFR)

• Dựa vào creatinine để tính mức lọc cầu thận.

• eGFR < 60 ml/ph/1.73m² kéo dài > 3 tháng → Bệnh thận mạn.

• Phân độ:

  • G1: ≥ 90 → Bình thường

  • G2: 60–89 → Giảm nhẹ

  • G3a: 45–59 → Giảm vừa

  • G3b: 30–44 → Giảm nặng vừa

  • G4: 15–29 → Suy thận nặng

  • G5: < 15 → Giai đoạn cuối

3. Ure (BUN)

• Tăng trong suy thận, mất nước, ăn nhiều đạm, chảy máu tiêu hóa.

• Giảm ít ý nghĩa, đôi khi do suy gan, dinh dưỡng kém.

4. Điện giải

• Natri (Na+): thay đổi tùy tình trạng dịch, mất nước.

• Kali (K+):

  • Tăng: suy thận, dùng thuốc giữ kali (spironolactone), tiêu cơ vân.

  • Giảm: nôn ói, tiêu chảy, lợi tiểu.

• Cl-: liên quan cân bằng toan–kiềm.

5. Canxi – Phospho – PTH

• Rối loạn trong bệnh thận mạn (CKD-MBD).

• Phospho tăng, canxi giảm, PTH tăng → xuất hiện ở giai đoạn CKD 3–5.

6. Tổng phân tích nước tiểu: Protein niệu

• Protein (+) → chỉ điểm tổn thương thận.

• Cần làm thêm: tỉ lệ albumin/creatinine (ACR) hoặc protein niệu 24h.

II. Phân tích nước tiểu 10 thông số (Dipstick)

1. Màu sắc – độ trong

• Vàng nhạt – trong: bình thường.

• Đục: nhiễm trùng, mủ, tinh thể.

• Nâu sẫm: tổn thương gan, tan máu.

• Đỏ: máu trong nước tiểu.

2. pH

• Bình thường 4.6–8.0.

• pH cao: nhiễm trùng do vi khuẩn sinh urease (Proteus).

• pH thấp: nhiễm toan, tiêu chảy.

3. Tỷ trọng (Specific Gravity – SG)

• Bình thường 1.005–1.030.

• Cao: mất nước, sốt, đái tháo đường.

• Thấp: suy thận, uống nhiều nước.

4. Protein

• Bình thường: âm tính.

• (+) nhẹ: gắng sức, sốt, thai kỳ.

• (++/+++): tổn thương cầu thận (thận mạn, viêm cầu thận).

• Cần xét nghiệm ACR để đánh giá chính xác.

5. Glucose

• Bình thường: âm tính.

• (+): gợi ý đái tháo đường hoặc ngưỡng đường thận thấp.

6. Ketone

• Dương tính: đái tháo đường type 1, nhịn đói, ăn keto, nôn ói kéo dài.

7. Máu (Blood/Hb/RBC)

• Dương tính → có hồng cầu.

• Nguyên nhân: sỏi thận, nhiễm trùng, viêm cầu thận, chấn thương, u.

8. Bilirubin

• Dương tính: tắc mật, bệnh gan.

9. Urobilinogen

• Tăng: bệnh gan, tán huyết.

• Giảm: tắc mật.

10. Nitrite

• Dương tính → vi khuẩn gram âm (E.coli) gây nhiễm trùng đường tiểu.

11. Bạch cầu (Leukocyte esterase)

• Dương tính → viêm, nhiễm trùng tiểu.

(Nhiều que thử tính ra 10 thông số nhưng thực tế 11, tùy hãng.)

III. Cách kết hợp để chẩn đoán

1. Nghi nhiễm trùng tiểu nếu:

• Leukocyte (+)

• Nitrite (+)

• Máu (+)

• Nước tiểu đục → gửi thêm cấy nước tiểu.

2. Nghi bệnh thận mạn nếu:

• Creatinine tăng

• eGFR < 60

• Protein niệu dai dẳng (+)

• Siêu âm thận nhỏ, tăng âm

3. Nghi sỏi thận nếu:

• Đau lưng + tiểu máu

• pH bất thường

• Có tinh thể trong nước tiểu (nếu làm thêm KSTNT)